Flow - Dòng Chảy
Có bao giờ bạn hoàn toàn chìm đắm vào một cuốn sách hay, một công việc, hay một buổi trình diễn đến mức không nhận thấy hàng giờ đồng hồ đã trôi qua, thậm chí bạn chẳng có ý niệm gì về mọi thứ xung quanh hay sự tồn tại của chính mình? Thời khắc ấy, một sự khoan khoái kỳ lạ tuôn chảy trong con người bạn, đến mức bạn không ngừng tìm kiếm để có lại những cảm giác tương tự, nhưng điều đó dường như là không thể, bởi bạn chưa thật sự hiểu cảm giác đó là gì, cũng như nguồn gốc hình thành nên trải nghiệm tuyệt vời ấy.
Câu trả lời sẽ được tìm thấy trong “Dòng chảy” (Flow), cuốn sách tổng hợp công trình trọn đời của nhà tâm lý học người Mỹ gốc Hungary Mihaly Csikszentmihalyi - cây đại thụ của ngành Tâm lý học đương đại. Trạng thái dòng chảy (Flow) là trạng thái ý thức đạt trật tự hài hòa, “trong đó con người tham gia vào một hoạt động sâu sắc đến mức dường như chẳng còn điều gì khác là quan trọng”, người ta sẽ quyết tâm thực hiện hoạt động chỉ bởi lợi ích tự thân khi làm việc đó.
Hai khái niệm không thể tách rời trong thuyết Dòng chảy của Mihaly Csikszentmihalyi là “trạng thái dòng chảy” và “trải nghiệm tối ưu”, những tiền đề của một cuộc sống hạnh phúc. Khi trạng thái dòng chảy diễn ra trong tâm trí, con người có được trải nghiệm tối ưu - “cơ thể hay tâm trí của một người được kéo căng đến giới hạn của nó, trong một nỗ lực tự nguyện, nhằm hoàn thành một nhiệm vụ khó khăn và đáng giá” - chính là lúc bạn hoàn toàn kiểm soát chất lượng cuộc sống, bất chấp các điều kiện ngoại cảnh.
Sau Thế chiến thứ 2, Mihaly Csikszentmihalyi nhận thấy nhiều người đã không thể tận hưởng cuộc sống viên mãn vì những hệ lụy của chiến tranh. Điều này trở thành động lực thôi thúc Mihaly đào sâu, tìm hiểu về bản chất của hạnh phúc, và tìm lời giải cho câu hỏi “điều gì tạo nên một cuộc đời đáng sống?”. Mihaly đã dành gần như toàn bộ cuộc đời của mình cho những nghiên cứu xoay quanh chủ đề này, và cuốn sách “Dòng chảy” chính là thành quả vĩ đại từ công trình nghiên cứu đó. Tác phẩm không những tạo nên tên tuổi của ông, mà còn trở thành quyển sách kinh điển, đóng góp to lớn trong việc giúp nhiều người đạt được trải nghiệm thăng hoa nhất trong cuộc sống.
Thuyết Dòng chảy không chỉ là một chủ đề học thuật đơn thuần, mà nó còn mang tính thực tiễn và ứng dụng cao. Chẳng hạn như trong chủ đề nâng cao hiệu suất trong công việc, có rất nhiều đầu sách nổi tiếng đã được phát triển dựa trên thuyết Dòng chảy của Mihaly Csikszentmihalyi, như “Deep Work” của Cal Newport, hay “Thinking, Fast and Slow” của Daniel Kahneman.
Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở đó, thuyết Dòng chảy hiện đang được tiếp tục nghiên cứu và áp dụng trong hầu hết các ngành Khoa học Xã hội, trong Kinh tế, thậm chí trong nghiên cứu sự tiến hóa của nhân loại, và các lĩnh vực đời sống khác nhau nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống, bao gồm cả tâm lý trị liệu, cải tạo tội phạm vị thành niên, giáo dục, âm nhạc... Và dẫu trình bày một vấn đề học thuật, cuốn sách này được tác giả viết dành cho độc giả phổ thông, nhằm tóm lược các nghiên cứu trong nhiều thập kỷ về những khía cạnh tích cực trong trải nghiệm của con người.
Thuyết Dòng chảy được xây dựng trên cơ sở giải phẫu ý thức, truy tìm nguồn gốc sự bất mãn của con người, trong đó thế lực ảnh hưởng xấu nhất đến ý thức chính là entropy tâm thần - trạng thái rối loạn thường thấy ở tất cả mọi người. Dựa trên cơ chế thiết lập trật tự trong ý thức, tìm kiếm sự thưởng thức và các trải nghiệm có mục đích tự thân, trạng thái dòng chảy là thứ chúng ta chủ động làm cho nó xảy ra.
Với 10 chương sách, tác giả Mihaly Csikszentmihalyi sẽ từng bước tái cấu trúc hạnh phúc, bằng cách rút ra một công thức bao gồm 9 điều kiện cần thiết để đưa mình vào trạng thái dòng chảy. Từ đó giúp bạn có được khả năng tập trung cao độ, đạt được hiệu suất tối ưu nhất trong mọi việc cũng như trải nghiệm cuộc sống một cách trọn vẹn nhất mà không cần quá nỗ lực hay cố gắng. Bạn sẽ sống hạnh phúc hơn, chủ động hơn, và cân bằng hơn trong mọi hoàn cảnh.
Sách được The New York Times bình chọn là cuốn sách nổi bật của năm;
Top 3 hạng mục sách Tâm lý học bán chạy nhất trên Amazon trong nhiều năm;
Hơn 67.000 lượt đánh giá trên Goodreads;
Được dịch ra hơn 20 ngôn ngữ.
Người nổi tiếng, báo chí nói gì về cuốn sách
“Cuốn sách ‘Dòng chảy’ thú vị ở chỗ nó giúp mọi người thấu hiểu con đường đến với hạnh phúc không nằm ở chủ nghĩa khoái lạc, mà chính là ở những thử thách ta dành cho trí óc”, New York Times.
“Csikszentmihalyi đem đến một cái nhìn sâu sắc về những trải nghiệm trong cuộc sống thông qua các nghiên cứu về ý thức và tâm lý, rằng không phải những điều xảy ra sẽ quyết định hạnh phúc của chúng ta, mà là cách chúng ta nhìn và đón nhận những điều ấy”, Thời báo Los Angeles.
Về tác giả
Mihaly Csikszentmihalyi sinh ngày 29-9-1934, và vừa qua đời vào ngày 20-10-2021. Ông là tiến sĩ tâm lý học người Mỹ gốc Hungary, nhà nghiên cứu lỗi lạc, giáo sư thuộc Khoa Tâm lý học và Quản lý tại Drucker School of Management trực thuộc Đại học Claremont Graduate tại Claremont, California.
Trong suốt mười mấy năm, ông đã gắn bó với vô số các nghiên cứu xoay quanh chủ đề Dòng chảy. Thêm vào đó, một mối quan tâm rộng rãi với các nghiên cứu của ông đã được hình thành bên ngoài phạm vi học thuật, được lan tỏa bởi các chương mục có giá trị trên các tờ Psychology Today, New York Times, Washington Post...
