Báo chí Việt Nam từ thuở ban đầu đến trước Cách mạng Tháng Tám là bức tranh rộng về không gian và dài về thời gian. Mỗi tờ báo có một dấu ấn riêng biệt.
Ấn phẩm Đằng sau mặt báo - Hồi ký chân dung báo chí Việt buổi ban đầu đến năm 1945 của tác giả Trần Đình Ba ra mắt bạn đọc nhân dịp kỷ niệm 97 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2022).
Cuốn sách tái hiện đời sống báo chí thuở ban đầu đến năm 1945 mà ở đó, báo chí được phân theo khu vực Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ.
Gom góp những mảnh ký ức của người đương thời và bài viết trên báo chí trước năm 1945 về các vấn đề liên quan trực tiếp tới báo chí, tác giả Trần Đình Ba biên soạn nên cuốn sách này.
Điểm qua những tờ báo nổi tiếng một thời, tác giả không quên liệt kê tên tuổi của các ký giả như Trương Vĩnh Ký (Gia Định báo, Thông loại khóa trình); Diệp Văn Kỳ (Chế độ báo giới Nam Kỳ năm mươi sáu năm nay) hay Tản Đà (Giấc mộng lớn, An Nam tạp chí); Nhất Linh, Khái Hưng, Thạch Lam (Phong hóa, Ngày nay); Thế Lữ, Anh Thơ (Từ bến sông Thương)
Không chỉ tập hợp, nghiên cứu những tư liệu đời trước để lại, tác giả còn được trực tiếp làm việc với “nhân chứng sống” từng viết báo những năm 1940 như nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư (nay đã hơn 100 tuổi), từng viết bài trên báo Truyền bá.
Trải dài hơn 500 trang sách là thông tin cơ bản về tiến trình phát triển báo chí với sự ra đời của những tờ báo viết bằng chữ Pháp, chữ Hán. Tiếp đến là sự xuất hiện của tờ Gia Định báo (năm 1865), tờ báo quốc ngữ đầu tiên ở nước ta.
Theo đó, mục đích ban đầu của báo chí là phục vụ nhu cầu đưa tin tức tới các địa phương, đăng các thông tư, nghị định, tin thời sự liên quan đến giá cả, mùa mà
Giai đoạn sau đó, báo chí tư nhân ra đời, có vị trí quan trọng trong làng báo với nhiều tờ báo chất lượng như Ngọ báo, Sài thành nhật báo, Trung lập, Đông Pháp thời báo…
Theo tác giả, báo chí trước năm 1945 được chia thành nhiều loại khác nhau: Kỷ yếu, tạp chí, nhật báo, tuần báo, nguyệt san… Xét về nội dung, có loại báo chỉ đơn thuần mang thông tin văn nghệ, lại có một số báo mang tính thời sự cập nhật.
Trong giai đoạn đó, có báo được thiết kế như một tập sách mỏng (Thông loại khóa trình, Truyền bá, Phổ thông bán nguyệt san…), có báo lại được viết tay (Suối reo, Ý kiến chung) do chính những người làm cách mạng thực hiện bí mật trong nhà tù ở Côn Đảo, Sơn La.
