Chuyện Người Chuyện Ta
Thật bất ngờ khi nhận được cuốn sách! Nhưng đây là một bất ngờ rất thú vị!
Té ra, bạn tôi, một cựu học sinh Lớp Chuyên Văn Nghệ An cách đây đúng 50 năm, vẫn không phai nhạt “máu văn chương” vốn được ươm mầm, nuôi dưỡng trong những điều kiện “đặc biệt” nhưng đầy gian khó của những năm chiến tranh ác liệt chống Mỹ cứu nước. Lớp Chuyên Văn của chúng tôi hồi đó, lúc nhập học có 36 học sinh, nhưng đến khi ra trường chỉ còn 27 người vì nhiều lý do khác nhau, trong đó có một số bạn đã lên đường nhập ngũ. Tuy là học sinh chuyên Văn nhưng có không ít bạn lại học rất giỏi các môn Toán, Lý, Hoá, trong đó có Trần Đình Chất, nên đã được tham gia dự tuyển vào Đại học quân sự nước ngoài do Bộ Quốc phòng tuyển chọn, theo đó phải thi Khối A. Tuy nhiên, cuối cùng vẫn thi Khối C như đã đăng ký trước đó và đạt điểm cao, được chọn đi học nước ngoài. Nhưng tại đây lại được chuyển sang học chuyên ngành Kinh tế Thuỷ sản.
Tôi cứ ngỡ, các phương trình, phép tính, công trình nghiên cứu khoa học đã đè bẹp cảm hứng văn chương của Trần Đình Chất rồi, nào ngờ…
Thú thật, tôi đọc tập Chuyện người, chuyện ta với không ít tò mò. Bạn tôi viết gì đây?
Đúng là có cả chuyện người và chuyện ta. Người ở đây là thiên hạ, là nước này nước nọ, là đất nước Ba Lan yêu quý mà Trần Đình Chất đã du học thời trai trẻ và sau này trở lại làm luận án tiến sĩ. Ta ở đây là đất nước mình, làng quê mình, là nơi mình làm việc, sinh sống và chính bản thân mình.
Cuốn sách được thể hiện bằng một lối viết khá đa dạng, lúc thì kiểu hồi ký đầy chất hoài niệm (Quả đất tròn, Giáo sư hướng dẫn tôi , Anh bạn người Ba Lan của tôi, Chuyện ông chủ nhà trọ của tôi), lúc thì bằng lối văn trần thuật với sự miêu tả sống động (Chuyên về phố đèn đỏ, Chuyện ghi trên đường tập thể dục, Nghĩa trang Trường Sơn, Bạn tôi muốn làm giàu, Bạn tôi muốn thằng hàng xóm cũng giàu, Chuyện của nàng Thiên Hương, Lấy con gái của kẻ thù, Chuyện tình của bạn tôi). Tôi thích loạt bài viết đầy chất suy tư, chiêm nghiệm, ý tứ sắc lẹm với sự so sánh, phân tích, mổ xẻ khá thấu đáo (Chuyện học, Thần đồng, Giải Nobel, Cống hiến, Đại ngôn, Khôn vặt, Ăn mày, Kẻ thù, Người lãnh đạo). Tôi cảm nhận đây là những bài viết vừa thể hiện vốn sống, sự trải nghiệm của tác giả như một công dân toàn cầu, vừa cho thấy khả năng khái quát, tổng hợp tri thức phong phú và cách luận giải của một nhà khoa học. Cái độc đáo của loạt bài viết này là các tít bài chỉ có hai chữ, rất súc tích, nhưng tính luận đề rất cao. Trong Thần đồng, Giải Nobel và Cống hiến, người đọc được tiếp cận một hệ thống tư liệu khá đầy đủ và tin cậy cả trong nước và quốc tế về ba chủ đề này. Đọc thấy vui và bổ ích.
